Dental Implant Treatment သြားျမစ္္တုအစားထုိးကုသမွဳ

နိဒါန္း
သြားေတြဟာ လူ႔ခႏၶာကုိယ္္ရဲ႕အေရးၾကီးတဲ့အစိတ္္အပုိင္္းေတြျဖစ္္ျပီး၊ ခြန္္အားနဲ႔လူတကုိယ္္လုံးက်န္္းမာေရးအတြက္္အစားအစာေတြေၾကညက္္ေအာင္္၀ါးစားႏုိင္္ဖုိ႔ ၊စကားပီပီသသေျပာႏုိင္္ဖုိ႔၊ မ်က္္ႏွာအလွအပ၊ ျပီးျပည္္႔စုံတဲ့ျပဳံးအလွေတြအတြက္္ မရွိမျဖစ္္လုိအပ္္ပါတယ္္။ သြားေတြမရွိေတာ့ရင္္ဒီလုပ္္ငန္္းေဆာင္္တာေတြမလုပ္္ေဆာင္္ႏုိင္္ေတာ့ပါဘူး။ အာဟာရျဖစ္္တဲ့အစားအစာေတြေၾကညက္္ေအာင္္မ၀ါးႏုိင္္ေတာ့ပါဘူး။ ေရွ႕သြားေတြက်ိဳးေနရင္္ သြားေတြနဲ႔သြားဖုံးရုိးကပင့္္ေထာက္္ထားတဲ့ မ်က္္ႏွာၾကြက္္သားေတြနိမ့္္က်သြားျပီး နဂုိရွိတဲ့အသက္္ထက္္ပုိျပီး ရုပ္္ရည္္ရင့္္ေရာ္္သြားသလုိျမင္္ရတတ္္ပါတယ္္။ လူငယ္္လူလတ္္ပုိင္္းေတြမွာေတာ့ ကုိယ္္ရည္္ကုိယ္္ေသြး (personality) ကုိပါထိခုိက္္တတ္္ျပီး ကုိယ့္္ကုိကုိယ္္ ယုံၾကည္္မွဳေပ်ာက္္သလုိခံစားရတတ္္ပါတယ္္။ ဒီလုိအေၾကာင္္းေတြေၾကာင့္္ဆုံးရွဳံးသြားတဲ့သြားေတြကုိျပန္္အစားထုိးဖုိ႔လုိအပ္္လာပါတယ္္။

သြားေတြဆုံးရွဳံးရတဲ့အေၾကာင္္းမ်ား
တခ်ိဳ႕ေတြမွာမေတာ္္တဆထိခုိက္္မိျပီးသြားက်ိဳးၾကရတယ္္။ သြားပုိးစားေရာဂါ၊ သြားဖုံးနဲ႔သြားျမစ္္၀န္္းက်င္္ေရာင္္ရမ္္းေရာဂါေတြေၾကာင့္္သြားေတြႏွဳတ္္လုိက္္ရတာကေတာ့ အမ်ားစုျဖစ္္ပါတယ္္။ တခ်ိဳ႕ေတြမွာေတာ့ ေမြးရာပါသြားမေပါက္္တာေတြရွိတတ္္ပါတယ္္။

သြားတေခ်ာင္္းျပန္္အစားမထုိးမိခဲ့ရင္္
လြတ္္ေနတဲ့သြားတစ္္ေခ်ာင္္းကုိအခ်ိန္္မီျပန္္အစားမထုိးခဲ့ရင္္ အခ်ိန္္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ်၊ ေဘးသြားေတြ၊ မ်က္္ႏွာခ်င္္းဆုိင္္ကသြားေတြ ယုိင္္လာ ရွည္္ထြက္္လာျပီး အစာညပ္္တာ၊ ပုိးစားတာ၊ သြားေျခေပၚလာျပီးသြားက်ဥ္္တာေတြဆက္္ျဖစ္္လာတတ္္ပါတယ္္။ ဒီလုိနဲ႔ေနာက္္ထပ္္ေနာက္္ထပ္္သြားေတြတျဖည္္းျဖည္္းဆုံးရွဳံးဖုိ႔ ျဖစ္္လာပါတယ္္။

သြားျပန္အစားထုိးတာကုိ၊ ျမန္မာလုိနားလည္ေအာင္ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ဘဲ လြယ္လြယ္ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ တကယ့္ကုသမွဳအရ၊ သြားဖုံးရုိးထဲ သတၱဳတုိင္ (dental implant) စုိက္ထည့္ျပီး သြားျပန္အစားထုိးတာကုိမွ၊ သြားစုိက္တယ္လုိ႔ ေခၚႏုိင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ အရင္က၊ သြားအရွင္အစားထုိးနည္းနဲ႔ သြားအေသအစားထုိးနည္းႏွစ္ခုဘဲရွိခဲ့ပါတယ္။


၁။သြားအေသအစားထုိးျခင္း (fixed partial denture/ dental bridge)
ဒီနည္းမွာေတာ့၊ သြားတစ္ေခ်ာင္းသုိ႔မဟုတ္ႏွစ္ေခ်ာင္း က်ဳိးသြားတဲ့၊ ႏွဳတ္လုိက္ရတဲ့ေနရာမွာ၊ ေဘးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္မွာ က်န္ေနတဲ့ သြားအေကာင္းေပၚငုံျပီး၊ ကပ္တဲ့ေဆးနဲ႔ ျပဳတ္မထြက္ေအာင္ ကပ္ထားလုိက္တဲ့ အတြက္၊ အလြယ္တကူမျပဳတ္ႏုိင္ မျဖဳတ္ထုတ္ႏုိင္ပါဘူး။ ျမန္မာလုိေတာ့၊ သြားအေသစုိက္လုိ႔သုံးစဲြေခၚေ၀ၚေနၾကပါတယ္။ တကယ္က အေသစုိက္ထည့္လုိက္တာမဟုတ္ဘဲ၊ ေဘးသြားေတြကုိ ေသးသြားေအာင္ စက္နဲ႔စားပစ္လုိက္ျပီး၊ သြားတုကုိအေပၚက ငုံျပီးစြပ္လုိက္တာပါ။ ေဘးသြားေတြကုိတံတားလုိတဲြထားတဲ့အတြက္ dental bridge လုိ႔ေခၚတာပါ။ သဘာ၀သြားေတြေပၚတင္ထားတဲ့အတြက္၊ ၀ါးအားေကာင္းပါတယ္။


ဒါေပမယ့္ဒီနည္းက၊ သြားတစ္ေခ်ာင္းႏွစ္ေခ်ာင္းျပန္အစားထုိးတာမ်ဳိးမွသာေကာင္းပါတယ္။ ႏွစ္ေခ်ာင္းထက္ပုိရင္ေတာ့၊ ေဘးကသဘာ၀သြားေတြက၊ ၀န္ပုိထမ္းရလုိ႔ ခဏနဲ႔ ယုိင္နဲ႔လာတတ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္-ျဖဳတ္ရန္တတ္ရန္သီးသန္႔ေဆးေၾကာရန္မလုိ၊ ပုံမွန္သြားတုိက္ရင္းသန္႔စင္ႏုိင္။
- သဘာ၀သြားလုိ၀ါးႏုိင္
-သတၱဳသုိ႔မဟုတ္ေၾကြ (porcelain) ေရြးခ်ယ္စုိက္ႏုိင္။
အားနည္းခ်က္-ေဘးသဘာ၀သြားကုိ ေသးေအာင္စားပစ္လုိက္ရတဲ့အတြက္၊ သဘာ၀သြားအထိနာပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေၾကြသြားျပန္ထည့္တဲ့အခါ၊ ငုံမယ့္သြားကုိ ေသးႏုိင္သမွ်ေသးေအာင္စားပစ္လုိက္ရတဲ့အတြက္၊ သြားက်ဥ္တာမ်ဳိးခံစားရတတ္ပါတယ္။
-စုိက္သြားနဲ႔သဘာ၀သြားၾကားမွာ အစာေတြတြယ္ျပီး သြားဖုံးေရာဂါျဖစ္ေစႏုိင္ပါတယ္။
-သြားတုကုိကပ္ထားတဲ့ေဆးက အခ်ိန္ၾကာလုိ႔ ေပ်ာ္သြားအားနည္းသြားတဲ့အခါ၊ သြားတုကုိခ်က္ခ်င္းျဖဳတ္ျပီးေဆးျပန္ကပ္ရပါတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာဒါကုိသတိမျပဳမိတဲ့အတြက္၊ ငုံထားတဲ့ စြပ္သြားေအာက္ကုိ အစာေတြ၀င္ေအာင္းျပီး၊ သဘာ၀သြားကုိပုိးစားသြားတာမ်ားပါတယ္။ ဒီလုိ ငုံထားတဲ့သြားပါပုိးစားျပီးႏွဳတ္ရျပီဆုိ စုိက္သြားတစ္တဲြလုံးပစ္လုိက္ရပါတယ္။ သုံးလုိ႔မရေတာ့ပါဘူး။

၂။ သြားအရွင္အစားထုိးျခင္း (removable denture)
ကုိယ္တုိင္ သြားတုကုိ ခံတြင္းထဲထည့္ျပီး၊ ၀ါးႏုိင္သုံးႏုိင္၊ ျပန္ျဖဳတ္ျပီးေဆးေၾကာသန္႔စင္ႏုိင္လုိ႔၊ အရွင္စုိက္လုိ႔ေခၚၾကပါတယ္။ သြားအားလုံးမက်ဳိးခင္၊ က်န္တဲ့သဘာ၀သြားေတြမွာ၊ ခ်ိတ္-ကြင္း စတာေတြနဲ႔ အလြယ္တကူျပဳတ္မထြက္ေအာင္၊ ခ်ိတ္ျပီးသုံးရတဲ့အရွင္စုိက္ကုိ removable partial denture-တစ္ပုိင္းအံကပ္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေအာက္ပုံမွာေတြ႕ရတဲ့အတုိင္း သြားအတုေတြအျပင္၊ သြားဖုံးအတု (အပန္းေရာင္ acrylic resin ေခၚပုိလီမာတစ္မ်ဳိး) ကုိေပါင္းထည့္ထားတာကုိေတြ႕ရပါမယ္။ သြားအားလုံးမရွိေတာ့တဲ့သူေတြမွာ၊ သြားတစ္ေခြလုံးကုိ အရွင္စုိက္အတုထည့္တာကုိေတာ့ complete denture-အံကပ္အျပည့္လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေလထုဖိအား (atmospheric pressure) နဲ႔ ခံတြင္းထဲမွာျမဲေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အေပၚသြားတစ္ေခြလုံးစုိက္ရတဲ့သူေတြအတြက္၊ ဒီလုိျမဲျပီးျပဳတ္မက်ေအာင္၊ ေလဖိႏုိင္တဲ့ဧရိယာက်ယ္ေအာင္၊ အာေခါင္မွာပါ၊ ဖုံးထားရပါတယ္။ အာေခါင္မွာကပ္ထားသလုိျဖစ္ေနတာေၾကာင့့္လည္း အာကပ္-အံကပ္လုိ႔ ျမန္မာလုိေခၚၾကပါတယ္။
ေအာက္အံကပ္အျပည့္တပ္ရတဲ့သူေတြမွာေတာ့၊ သြားတုကဖုံးထားတဲ့ဧရိယာကလည္းနည္းျပီး၊ လွ်ာကလည္းလွဳပ္ရွားေနတတ္တာေၾကာင့္၊ အေပၚအံကပ္နဲ႔စာရင္ ျမဲျမံမွဳအားနည္းပါတယ္။ အရွင္စုိက္က၊ သြားဖုံးေပၚတင္ထားျပီး၊ သြားဖုံးသားကုိ အဓိက အားျပဳ၀ါးရတာပါ။
အားသာခ်က္ - ေဘးသဘာ၀သြားေတြကုိ ေသးေအာင္စားပစ္ရန္မလုိ။
-သြားေနာက္ထပ္ႏွဳတ္ရလွ်င္လည္း ရွိျပီးသားအရွင္စုိက္အံကပ္တြင္ ထပ္ေပါင္းျပီးအစားထုိးႏုိင္။
-ကုန္က်စရိတ္နည္း
အားနည္းခ်က္- စားျပီးတုိင္းျဖဳတ္ေဆးရ။
- သန္႔ရွင္းမွဳမရွိရင္ ေဘးကပ္ရက္သြားကုိပုိးစား။
-အားျပဳထားေသာခ်ိတ္ေၾကာင့္သဘာ၀သြား၀န္ပုိ။
-သြားဖုံးသားကုိအားျပဳျပီး၀ါးရတဲ့အတြက္ ပင္ကုိယ္သြားလုိ ၀ါးအားမေကာင္း။
- သြားတုအျပင္၊ သြားဖုံးသားအတုနဲ႔ ၀န္ကုိျပန္႔သြားေအာင္ဧရိယာက်ယ္က်ယ္အုပ္ထားတဲအံကပ္ကုိပါးစပ္ထဲထည့္ထားရတဲ့အတြက္၊ က်င့္သားမရခင္အလြန္ေနရထုိင္ရခက္။
-ငါးႏွစ္တစ္ၾကီမ္ခန္႔ အသစ္လဲေပးရ။ (အခ်ိန္ၾကာလာရင္သြားဖုံးရုိးနိမ့္က်သြားျပီး အံကပ္က ေခ်ာင္လာတဲ့အတြက္)
-သြားဖုံးရုိးနိမ့္လာရင္ အံကပ္ျမဲျမံမွဳအားနည္းလာ။

ခုခ်ိန္မွာေတာ့ သမားရုိးက်သြားစုိက္နည္းႏွစ္မ်ိဳးအျပင္ ႏုိင္ငံတကာေခတ္စားေနတာၾကာျပီျဖစ္တဲ့ သြားျမစ္တုအစားထုိးကုသမွဳ လုိ႔ေခၚတဲ့ေနာက္ဆုံးေပၚသြားစုိက္နည္းနဲ႔သြားျပန္အစားထုိးလုိ႔ရေနပါျပီ။
၃။ သြားျမစ္တုအစားထုိးကုသမွဳ (သြားဖုံးရုိးအတြင္းသြားအေသစုိက္ျခင္း) (dental implant)


ဒီနည္းကေတာ့၊ အခုေနာက္ဆုံးႏုိင္ငံတကာမွာသုံးျပီး ေခတ္စားလာေနတဲ့နည္းျဖစ္ပါတယ္။ သြားဖုံးရုိးထဲကုိ၊ titanium သတၱဳနဲ႔လုပ္ထားတဲ့ dental implant စုိက္ထည့္ျပီး၊ အေပၚကေၾကြသြားစုိက္တဲ့၊ သြားအေသစုိက္နည္းျဖစ္ပါတယ္။ titaniumနဲ႔အရုိးသားက၊ တဲြဆက္သြားတဲ့အတြက္ အရုိးမွာျပႆနာမျဖစ္မခ်င္းျပန္မျပဳတ္ႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။ လက္ရွိနည္းလမ္းေတြထဲက အေကာင္းဆုံး၊ ႏွစ္ၾကာရွည္အခံဆုံးနည္းလမ္းျဖစ္ပါတယ္။
အားသာခ်က္- သြားဖုံးရုိးဟာ သြားႏွဳတ္ျပီးတာနဲ႔ တစ္ႏွစ္ကုိနည္းနည္းခ်င္းနိမ့္ဆင္းသြားပါတယ္။ ခုနကေျပာခဲ့တဲ့သြားအစားထုိးနည္းႏွစ္မ်ဳိးလုံးမွာ၊ ဒီသြားဖုံးရုိးနိမ့္ဆင္းတဲ့ျပႆနာဟာ၊ ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္ေနပါတယ္။ dental implant စုိက္ထည့္လုိက္ရင္ေတာ့၊ သြားဖုံးရုိးဟာ နိမ့္မဆင္းေတာ့ပါဘူး။
- သြားဖုံးရုိးထဲစုိက္ထည့္ထားတဲ့သတၱဳေခ်ာင္းေပၚအားျပဳျပီး စုိက္တင္ထားတဲ့သြားတုကုိ၀ါးတာျဖစ္တဲ့အတြက္၊ သဘာ၀သြားအတုိင္း၀ါးႏုိင္၊ သဘာ၀သြားလုိခံစားရ။
- ေဘးသြားအေကာင္းေတြကုိ ေသးေအာင္စားပစ္ရန္မလုိေတာ့။
-ေဘးသြားေတြကုိမွီစရာတဲြစရာမလုိဘဲ စုိက္လုိတဲ့ေနရာသီးသန႔္မွာ စုိက္ႏုိင္။
-တုိက္ေတနီယမ္သြားျမစ္တုက သဘာ၀သြားလုိပုိးမစားႏုိင္။
-ျမဲျမံမွဳအားေကာင္း။
-သဘာ၀သြားနဲ႔တူေအာင္၊ လွပေအာင္စိုက္ႏုိင္။
-သြားျမစ္တုေပၚမွာ သြားတုအေသ-အရွင္တင္စုိက္ႏုိင္။
-လုိအပ္ပါက အေပၚပုိင္းစုိက္သြားတုကုိ လုိသလုိျဖဳတ္ျပင္ႏုိင္။

အားနည္းခ်က္ - ကုန္က်စရိတ္ၾကီး။
- အေသးစားခဲြစိတ္ကုသမွဳလုိအပ္။
-ကုသမွဳအားလုံးျပီးဆုံးခ်ိန္အထိ လနဲ႔ခ်ီအခ်ိန္ၾကာျမင့္။
-တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေဆးခန္းမွန္မွန္ျပန္ျပျပီး ထိန္းသိမ္းဖုိ႔လုိ။
- ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေရးပုံမွန္လုပ္ဖုိ႔အေရးၾကီး။
-သြားဖုံးရုိးနိမ့္ေနရင္၊ အရုိးသားျပန္တက္လာဖုိ႔ အစားထုိးကုသမွဳ (bone graft) အရုိးျပန္တည္ေဆာက္ကုသမွဳ (bone regenerative treatment) အရင္လုပ္ဖုိ႔လုိ။


သြားျမစ္တုအစားထုိးကုသမွဳက သမားရုိးက်သြားစုိက္နည္းေတြနဲ႔ မတူတာေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ သမားရုိးက်သြားစုိက္နည္းေတြကုိ သြားဆရာ၀န္အားလုံးျပဳလုပ္ေပးႏုိင္ေပမယ့္၊ ေနာက္ဆုံးေပၚ သြားျမစ္တုအစားထုိးကုသမွဳကုိေတာ့၊ သြားျမစ္တုအစားထုိးအထူးကုပါရဂူေတြက အဓိက ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္နဲ႔ ကုသေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီကုသမွဳနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အထူးျပဳေလ့လာဆည္းပူးထားတဲ့၊ သြားနဲ႔ခံတြင္းခဲြစိတ္ဆရာ၀န္ေတြက သြားျမစ္တုခဲြစိတ္ထည့္သြင္းတဲ့အပုိင္းကုိ ျပဳလုပ္ေပးႏုိင္ျပီး၊ ဒီလုိဘဲအထူးေလ့လာေလ့က်င့္ထားတဲ့ သြားတုအထူးကုဆရာ၀န္ေတြက သြားျမစ္တုေပၚကေန စုိက္သြားတုတပ္ဆင္တဲ့အပုိင္းကုိ ျပဳလုပ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဖြံ႔ျဖဳိးျပီးႏုိင္ငံတခ်ိဳ႕မွာေတာ့ ဘဲြ႕ၾကိဳသင္ခန္းစာေတြမွာကတည္းက ထည့္သြင္းသင္ၾကားေပးေနျပီး ရုိးရုိးသြားဆရာ၀န္ကပါ ကုသေပးႏုိင္ေအာင္ေလ့က်င့္ေပးလ်က္ရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာကေတာ့၊ အခုသြားဘက္ဆုိင္ရာေဆးတကၠသုိလ္မွာ ဘဲြ႕လြန္မာစတာလာတက္ေနတဲ့ သြားဆရာ၀န္ေတြကုိ သင္ၾကားေပးဖုိ႔ စျပီး ဂ်ပန္ကပါလာတဲ့သင္ရုိးညႊန္းတမ္းေတြထည့္ေပးေနပါျပီ။

Ref: Understanding dental implants
MRTV4-သြားစုိက္ျခင္းအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာမ်ားအစီအစဥ္
္္္