ကေလးေတြရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာတုိးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳနဲ႔မိဘမ်ားရဲ႕က႑

ခရီးကျပန္ေရာက္ျပီး jet-lag ရေနလုိ႔ ဇီးကြက္ျဖစ္ျဖစ္ေနပါတယ္။ အိပ္မေပ်ာ္တာနဲ႔ဘဲပုိ႔စ္ေတြလည္းဆက္တုိက္ေလွ်ာက္ေရးေနမိပါတယ္။ စာဖတ္သူအတြက္ယူစရာသိပ္မက်န္တဲ့ပုိ႔စ္ေတြဘဲမ်ားေနလုိ႔ လာဖတ္တဲ့သူေတြကုိေတာင္းပန္ပါတယ္။ ဒီညေတာ့ကုိအန္ဒီကေလးေလးေတြဗီဒီယုိကုိၾကည့္ျပီး ၾကည္ႏူးအားက်မိရင္း၊ ကေလးေလးေတြႏွစ္ဦးစလုံးဟာ မိဘေတြရဲ႕ေမတၱာအစြမ္းကုန္ရရွိျပီး ကုိယ္ေရာစိတ္ပါက်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ကေလးေလးေတြအျဖစ္ေပၚလြင္ေနတာေတြးေနမိရင္းကေလးသြားက်န္းမာေရးပညာအေၾကာင္းျပန္
စဥ္းစားေနမိပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေက်ာင္းသားဘ၀က ကေလးသြားက်န္းမာေရးပညာမွာ စသင္ရတာက psychological development of children ကေလးေတြရဲ႕စိတ္ပုိ္င္းဆုိင္ရာဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္မွဳအေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ဒီအေၾကာင္းအရာကုိအေရးတၾကီးသင္ရလဲဆုိေတာ့၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သြားေဆးခန္းကုိေန႔စဥ္လာျပေလ့ရွိသူေတြထဲမွာ ကေလးေတြလည္းပါပါတယ္။ ကေလးေတြရဲ႕ျဖတ္သန္းလာရတဲ့ ပတ္
၀န္းက်င္နဲ႔မိဘျဖစ္သူရဲ႕ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္တတ္မွဳရွိမရွိိေပၚမူတည္ျပီး၊ ကေလးေတြလည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးအမူအက်င့္ကြဲသြားပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိသြားဘက္ဆုိင္ရာကုသမွဳေတြမစႏုိင္ခင္မွာ ဘယ္လုိ psychological background နဲ႔အမူအက်င့္ behaviour ရွိသလဲ။ ေကာင္းတဲ့
behaviour ရွိလား၊ အားနည္းခ်က္ရွိတဲ့ behaviour လား၊ ေကာင္းတာကုိဘယ္လုိဆက္အားေပးျပီး မေကာင္းတာကုိဘယ္လုိအျပဳသေဘာေဆာင္လာေအာင္ပဲ့ကုိင္မလဲဆုိတာေတြအရင္လုပ္ရပါတယ္။

ကေလးေတြဟာ ေမြးခါစကေနတစ္ႏွစ္သားအရြယ္ကစျပီး ကုိယ္ခႏၶာဖြံ႕ျဖိဳးလာတာနဲ႔အတူ psychological development လည္းစေနပါျပီ။ အဲလုိအခ်ိန္မွာ ကေလးဟာ ယုယုယယေထြးေပြ႕မွဳရမယ္၊ ေခ်ာ့ျမဴမွဳရမယ္၊ ဆာတုိင္းခ်ဳိခ်ဳိေသာက္ခြင့္ရမယ္ဆုိရင္ သူ႔ရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာမွာလုံျခဳံေႏြးေထြးမွဳနဲ႔ယုံၾကည္မွဳစျပီးရရွိသြားပါတယ္။ ဒီအရြယ္မွာဒီလုိျပဳစုယုယမွဳေတြေသခ်ာမရခဲ့တဲ့ကေလးေတြဟာ ၾကီးတဲ့အထိ၊ ေလာကၾကီးနဲ႔ကုိယ့္ကုိကုိယ္မယုံၾကည္မွဳ၊ ဘယ္သူကငါ့ကုိတုိက္ခုိက္မလဲဆုိျပီး သံသယျဖစ္မွဳေတြနဲ႔ၾကီးျပင္းရပါေတာ့တယ္။ Erik Erickson ကေတာ့ဒီအဆင့္ကုိ stage of developing trust or mistrust လုိ႔သုံးပါတယ္။

ေနာက္တဆင့္ကေတာ့ (၂)ႏွစ္က(၃)ႏွစ္သား ....development of autonomy ကုိယ့္ကုိကုိယ္အားကုိးစိတ္စတင္ျဖစ္ေပၚတဲ့အရြယ္..
ဘာမဆုိ..ကုိယ့္ဟာကုိယ္လုပ္မယ္..ဆုိျပီးျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာလူၾကီးကအရာရာဟုိမလုပ္နဲ႔ဒီမလုပ္နဲ႔ခ်ဳပ္ခ်ယ္လြန္းရင္၊ စုိးရိမ္လြန္အခ်စ္လြန္ျပီးကုိယ္တုိင္ဘာမွေပးမလုပ္ဘဲမိဘကအရာရာလုပ္ေပးေနရင္ ကေလးဟာကုိယ့္ကုိကုိယ္ယုံၾကည္အားကုိးမွဳမရွိေတာ့ပါဘူး။ အလြန္အကၽြံလႊတ္ေပးရင္လည္းစည္းကမ္းမဲ့တဲ့ကေလးျဖစ္လာတတ္တာမုိ႔ rules ဆုိတဲ့ေဘာင္ေလးေတြစျပီးခ်ေပးရပါတယ္။ ဥပမာထမင္း၀ုိင္းမွာကုိယ္စားခ်င္တဲ့ဟင္းကုိယ္တုိင္ထည့္စား..ဒါေပမယ့္ကုန္ေအာင္စားရမယ္..စတဲ့ ကုိယ့္အလုပ္ကုိယ္တာ၀န္ယူတဲ့စိတ္ေမြးျမဴေပးရပါတယ္။ အလုိလုိက္လြန္ရင္ငါဘာလုပ္လုပ္မွန္တယ္၊ဘယ္သူမွမဟန္႔တားနဲ႔ဆုိတဲ့ငါတေကာစိတ္ဓာတ္ေတြၾကီးတဲ့အထိပါသြားပါလိမ့္မယ္။
(၄)ႏွစ္သားအရြယ္ကုိေတာ့ terrible four လုိ႔ေခၚပါတယ္။ autonomy ရခ်င္တာသိပ္မ်ားလာလုိ႔ထိန္းရနဲနဲခက္လာျပီး စိတ္မလုိရင္ေဒါသထြက္တာစတာေတြျပတတ္လာပါျပီ။ လူၾကီးကသိမ္သိမ္ေမြ႕ေမြ႕နဲ႔မထိန္းေက်ာင္းရင္ၾကီးတဲ့အခါအလုိမက်ရန္လုိတဲ့သူတေယာက္အျဖစ္ လူ႕ပတ္
၀န္းက်င္မွာ အထီးက်န္တတ္ပါတယ္။
(၅)ႏွစ္ကအပ်ဳိလူပ်ဳိ၀င္ခ်ိန္အထိ...ဒီအရြယ္က်ေတာ့ ေက်ာင္းစေနျပီ။ ပတ္၀န္းက်င္ကက်ယ္ျပန္႔ျပီးသင္ယူစရာေတြမ်ားလာျပီေလ။ တံငါနားနီးတံငါ-အက်င့္ေတြကူးတတ္တဲ့အရြယ္ပါ။ Role model ဆုိတဲ့ဖန္တီးရွင္တုိ႔၊ မင္းသားမင္းသမီးတုိ႔စတာေတြအျပင္၊ အျပင္ေလာကမွာေတြ႕ရတာေတြထဲက ကုိယ္ၾကိဳက္ရာလုိက္အတုယူခ်င္စိတ္ေပါက္လာတဲ့အရြယ္ပါ။ ၾကီးရင္ဘာလုပ္မယ္စတဲ့အေတြးေလးေတြစေပၚလာျပီး ေကာင္းတဲ့ဘက္ကုိလူၾကီးကထိန္းညိွေပးရပါတယ္။ ေက်ာင္းရဲ႕အမ်ားစုေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြ၊ သေဘာတူမွဳမတူမွဳစတဲ့ကြဲျပားမွဳရွိတာေတြကုိျမင္လာလက္ခံလာတဲ့အရြယ္ပါ။ ဒီအရြယ္မွာသူတုိ႔ေက်ာင္းမွာၾကဳံေတြ႕လာတဲ့အေတြ႕အၾကဳံေတြမိဘကုိရင္ဖြင့္ခ်င္ၾကတယ္။ မိဘေတြကအလုပ္မ်ားလုိ႔ျဖစ္ေစ၊ ဂရုမစုိက္တဲ့အခါ ရင္ထဲမွာခံစားခ်က္ေတြျပည့္လာျပီး ေလာကကုိမေက်နပ္စိတ္အဆုိးျမင္စိတ္ေတြ၀င္လာႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးကုိဒီအရြယ္မွာပုိဂရုစုိက္ျပီးမ်က္ႏွာရိပ္မ်က္ႏွာကဲခတ္တတ္ရပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕စြမ္းေဆာင္မွဳ..ဥပမာအတန္းထဲမွာအဆင့္ေကာင္းတာစတာကုိ ခ်ီးမြန္းေပးရပါတယ္။ ကေလးဆုိတာခ်ီးက်ဴးတာကုိဘဲၾကဳိက္တယ္၊ အျပစ္တင္ခံရတာကုိမလုိလားပါဘူး။ အျပဳအမူတခုအတြက္ခ်ီးက်ဴးခံရရင္ ဆက္ျပီးအဲဒါကုိထိန္းခ်င္ၾကိဳးစားခ်င္လာၾကပါတယ္။

ဒီလုိငယ္စဥ္ဘ၀အဆင့္ဆင့္မွာမိဘရဲ႕အခန္းက႑ဟာသိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။ ခ်စ္တတ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ မခ်စ္တတ္ရင္ႏွစ္ရာေရာက္မွာပါ။ေရွာင္ရမွာေတြက
(၁) overindulging အလြန္အကၽြံအလုိလုိက္တာ...naughty boy, naughty girl ေတြျဖစ္လာေစပါတယ္။ အဲလုိခေလးေတြေဆးခန္းလာရင္အရမ္းစိတ္ညစ္ရတယ္။ ကေလးေရ..ပါးစပ္ကေလးဟေနာ္..ဆုိရင္မဟဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆုိးလြန္းတဲ့ကေလးဆုိ ဆရာ၀န္ကုိရန္လုပ္တာ၊ တံေတြးနဲ႔ေထြးတာေတြလုပ္တတ္ပါတယ္။ နယ္မွာတုန္းက သြားႏွဳတ္ရင္ဒါးနဲ႔ထုိးမွာေနာ္..ဆုိျပီး ခဲခၽြန္ဒါးေလးဖြက္ကုိင္လာျပီးျခိမ္းေျခာက္တာခံရဖူးပါတယ္။ (၁၁)ႏွစ္ေလာက္ရွိတဲ့ကေလးပါ။ သိပ္ရန္လုိတဲ့ကေလးကုိအဲဒီတၾကိမ္ဘဲၾကဳံဖူးပါတယ္။
ပါလာတဲ့လူၾကီးက ဆရာေရ..သူနာမွာေၾကာက္လုိ႔လားမသိဘူး။ ျဖစ္ပါ့မလား စသည္ျဖင့္ ကေလးဘက္က၀င္ေျပာေပးတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒါဆုိပုိဆုိးေရာပါဘဲ။ ပုိဆုိးလာရင္မိဘကုိကုသခန္းထဲေပးမ၀င္ဘဲခြဲထားရပါတယ္။ Rule ေတြေျပာျပရပါတယ္။ သားဒီေဆးခန္းလာရင္ဒီလုိလုပ္ရမယ္၊ အိမ္မွာလုိမရဘူး။ မျပီးရင္မျပန္ရဘူး၊ စသည္ျဖင့္ေျပာျပရပါတယ္။ ေဘးမွာ ျငိမ္ျငိမ္ဆိမ္ဆိမ္လိမၼာစြာနဲ႔ကုသခံေနတဲ့အရြယ္တူကေလးေတြကုိ role model အျဖစ္ျပျပီးအတုယူေစရပါတယ္။
(၂) overprotection အလြန္အကၽြံခ်ဳပ္ခ်ယ္တာ...Shy and timid ရွက္တတ္ ေၾကာက္တတ္တဲ့ကေလးေတြျဖစ္လာေစျပီး လူေတာမတုိးပါဘူး။ ကုိယ့္ကုိကုိယ္ယုံၾကည္မွဳမရွိဘဲ ေမေမ ဒီနားလာ..လက္ကုိင္ထား..ေၾကာက္တယ္ စသည္ျဖင့္ေဆးခန္းမွာေတြ႕ရပါတယ္။ အဲလုိကေလးမ်ဳိးက်ေတာ့မိဘကုိအနားမွာေနေစျပီး၊ သူယုံၾကည္မွဳရလာေအာင္၊ ေဆးခန္းခုံက ခလုတ္ေလးေတြႏွိပ္ခုိင္း..ေရပန္းေလးေတြပန္းခုိင္း၊ ေလေလးမွဳတ္ခုိင္း.. ကုိယ့္သြားကုိမွန္နဲ႔ျပန္ၾကည့္ခုိင္းတာ စတာေတြနဲ႔ ျငင္ျငင္သာသာစပ်ဳိးရပါတယ္။ တန္းျပီးေတာ့သြားကုိ drill နဲ႔ သြားပုိးစားတာကုန္ေအာင္ျခစ္တာ၊ ထုံေဆးထုိးတာစတာေတြလုပ္ရင္ ကေလးေၾကာက္သြားျပီး ဆက္ကုလုိ႔ေအာင္ျမင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အတင္းဆက္ကုရင္လည္း ၾကီးတဲ့အထိ သြားကုဖုိ႔ဆုိေၾကာက္သြားတဲ့အထိ စိတ္အနာရတတ္ပါတယ္။
(၃) maternal anxiety အေမျဖစ္သူရဲ႕စုိးရိမ္စိတ္လြန္ကဲမွဳ...ကေလးမွာလည္းစုိးရိမ္တတ္၊ ေၾကာက္တတ္တာမ်ဳိးျဖစ္သြားပါတယ္။ ေၾကာက္စရာအေတြ႕အၾကဳံေတြ၊ ေပ်ာ္စရာမေကာင္းတဲ့အေတြ႕အၾကဳံေတြကေလးေရွ႕မွာမေျပာဖုိ႔၊ စုိးရိမ္ပူပန္မွဳေတြမျပဖုိ႔အေရးၾကီးပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သြားဆရာ၀န္ဆုိတာသြားတင္မက လူနာရဲ႕စိတ္ပုိင္းကုိယ္ပုိင္းအားလုံးကုိ ဂရုစုိက္ၾကည့္ေနရပါတယ္။ ကေလးဆုိလည္းကေလးအေလ်ာက္၊ လူၾကီးဆုိလည္း psychosocial status အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတတ္တာမုိ႔၊ ေဆးခန္းထဲလာတာနဲ႔ အကဲခတ္ျခင္းစရေတာ့တာပါဘဲ။ လူၾကီးဆုိရင္စကားထဲကဇာတိျပတယ္၊ ကုိယ္ခႏၶာဖဲြ႕စည္းပုံ အပိန္အ၀ အသားအရည္အထူအပါးစတာေတြေပၚမူတည္ျပီး စိတ္အမူအက်င့္ကုိမွန္းလုိ႔ရတယ္။ မ်က္လုံးေတြကုိၾကည့္ျပီး အတြင္းစိတ္သေဘာကုိလည္းအကဲခတ္တတ္ရတယ္။ တျခားေရာဂါရွိမရွိရွာေဖြရပါတယ္။ ကုသမွဳေအာင္ျမင္ဖုိ႕၊ လူနာရဲ႕စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာေရာ၊ သြားနဲ႔ခံတြင္းပါေကာင္းေအာင္ကုသေပးရာမွာ ဒါေတြကအမ်ားၾကီးအသုံး၀င္ပါတယ္။
ေနာက္အခ်ိန္ရရင္ ဆက္လက္ေ၀မွ်ပါဦးမယ္။