ဖလုိရုိက္ေဆး-အက်ိဳးေက်းဇူးႏွင့္အႏၱရာယ္မ်ား

ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဟာ သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္ေပးတာကုိေတြ႕ရွိခဲ့ျပီး၊ အသုံးျပဳလာတာ ႏွစ္ ၆၀ေက်ာ္ခဲ့ပါျပီ။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္ရဲ႕အာနိသင္ေတြကေတာ့...
၁-သြားေတြျဖစ္ထြန္းၾကီးထြားေနခ်ိန္ (သြားမေပါက္မီ) သာမက၊ ေပါက္ျပီးသားသြားကုိပါ၊ ပုိမာေက်ာျပီးအက္စစ္စားဒဏ္ခံႏုိင္တဲ့ (fluoroapatite) ဓာတ္ျဖစ္ေပၚေစျခင္း
၂-သြားအေပၚယံလႊာမွာ ထုံးဓာတ္ပုိ႔ခ်မာေက်ာမွဳကုိအားေပးျခင္း
၃-သြားပုိးစားေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ဘက္တီးရီးယားပုိးမႊားမ်ားရဲ႕ဇီ၀ျဖစ္စဥ္မွာ အေရးပါတဲ့ဓာတ္ကူပစၥည္းအင္ဇုိင္းကုိ ဟန္႔တားေပးျခင္း
တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။

သြားပုိးစားေရာဂါဟာ ကမၻာတလႊားလူအမ်ားအျပားမွာျဖစ္ပြားတဲ့ျပႆနာျဖစ္တာမုိ႔ အေရးၾကီးတဲ့ လူထုက်န္းမာေရးဆုိင္ရာျပႆနာ (public health problem) ျဖစ္ေနျပီး၊ ေရာဂါမျဖစ္ခင္ၾကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့ primary prevention လုပ္ရာမွာ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ကအေရးပါလွပါတယ္။
သဘာ၀ေသာက္သုံးေရထဲမွာဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါေလ့ရွိေပမယ့္ ကမၻာ့ေနရာေဒသကုိလုိက္ျပီး ပါ၀င္တဲ့ပမာဏအနည္းအမ်ားကြာပါတယ္။ ေရထဲမွာဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါ၀င္မွဳနည္းျပီး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတုိးတက္တဲ့ႏုိင္ငံတခ်ိဳ႕မွာ အမ်ားသုံးေသာက္သုံးေရထဲ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ခတ္ျပီး၊ လူအမ်ားအျပားကို ဖလုိရုိက္ဓာတ္ရဲ႕အာနိသင္ကုိရေစတဲ့ ထိေရာက္တဲ့နည္းလမ္းကုိသုံးေနၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လည္း ဖလုိရုိက္ပါတဲ့ေရသန္႔ဘူးေတြထုတ္လုပ္တယ္။ ဒီလုိဖလုိရုိက္ဓာတ္ထည့္ထားတဲ့ေရေၾကာင့္ႏုိင္ငံေပါင္း၆၀ေက်ာ္က လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ၊ သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္တဲ့အက်ိဳးေက်းဇူးရေနတယ္လုိ႔ အေမရိကန္သြားဘက္ဆုိင္ရာအသင္းကထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရေသာက္ျခင္းအားျဖင့္ သြားပုိးစားေရာဂါကုိ ၆၀%အထိေလ်ာ့နည္းေစပါတယ္။

ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရေသာက္တာအျပင္တျခားနည္းလမ္းေတြနဲ႔လည္း ဖလုိရုိက္ဓာတ္နဲ႔သြားပုိးစားေရာဂါကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ပါတဲ့ႏြားႏုိ႔၊ အစားအစာ၊ ဖလုိရုိက္ေဆးျပားစားသုံးျခင္း၊ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့သြားတုိက္ေဆး၊ ငုံေဆးမ်ားသုံးျခင္းနဲ႔ ေဆးခန္းမွာ သြားဆရာ၀န္က ဖလုိရုိက္ဓာတ္သြားေပၚသုတ္လိမ္းေပးျခင္းတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။

ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဟာလည္းေဆးတမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးလုိ႔ဆုိလုိက္တုိင္း ေကာင္းက်ိဳးအျပင္ side effects လုိ႔ေခၚတဲ့မလုိလားအပ္တဲ့ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြက အေျခအေနေပၚလုိက္ျပီးဒြန္တဲြပါေနပါတယ္။
ဖလုိရုိက္ဓာတ္လြန္ကဲျခင္းရဲ႕ဆုိးက်ိဳးအႏၱရာယ္ေတြကေတာ့...
၁-အသက္အႏၱရာယ္ (၅mg/kg body weight ပမာဏကုိယ္ထဲ၀င္သြားရင္ အသက္အႏၱရာယ္ရွိပါတယ္။ )
၂-အရုိးမ်ားေပ်ာ့ေစ၊ က်ိဳးလြယ္ေစျခင္း
၃-သြားမ်ား fluorosis ေခၚ သြားမာေက်ာမွဳ၊ အေရာင္၊ တည္ေဆာက္ပုံမ်ားေျပာင္းလဲေစျပီး၊ သြားမ်ားျမန္ျမန္ပ်က္စီးေစျခင္း

dental fluorosis အေပ်ာ့စား (ျမန္္မာအရပ္ထဲမွာေတာ့ သြားပြင့္တယ္-ဆုိျပီးေျပာၾကပါတယ္။ ဒီလုိမ်ိဳးသြားျပႆနာရွိတဲ့ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႕ဖူးတဲ့သူေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားျမင္းျခံဘက္မွာၾကီးတဲ့သူေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေရထဲကဖလုိရုိက္ဓာတ္စစ္ထားတဲ့စစ္တမ္းရွိမရွိမေသခ်ာလုိ႔ အတတ္ေတာ့မေျပာႏုိင္ပါဘူး)


dental fluorosis အလတ္စား (သြားအေရာင္၀ါက်င္)


dental fluorosis အဆုိးဆုံး (ေၾကြလႊာမ်ားအလုိလုိပဲ့ထြက္ေကၽြက်ပါတယ္)

ဒီလုိအႏၱရာယ္ေတြေၾကာင့္ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့ေရသန္႔ျဖည့္စြက္ေသာက္မယ္ဆုိရင္ေတာင္၊ ကုိယ္ေနတဲ့အရပ္က သဘာ၀ေရထဲမွာ ဖလုိရုိက္ဓာတ္ဘယ္ေလာက္ပါေနလဲ၊ အထူးေသာက္ဖုိ႔လုိမလုိ စိစစ္ရပါတယ္။ သဘာ၀ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါ၀င္မွဳမ်ားျပီး fluorosisျဖစ္တဲ့ေနရာေတြကုိေျမပုံမွာျပထားပါတယ္။


ေနာက္တစ္ခုက ကေလးေတြကုိ ဖလုိရုိက္ေဆးျပားတုိက္ေကၽြးတာမွာသတိထားဖုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ သြားဆရာ၀န္နဲ႔မတုိင္ပင္ဘဲ ကုိယ့္သေဘာနဲ႔ကုိယ္ ကေလးကုိေဆးမတုိက္ပါနဲ႔။ ေဆးပမာဏက ကေလးအသက္ေပၚမူတည္ျပီး ထိန္းညွိသြားရပါတယ္။
၆လကေန ၂ႏွစ္ၾကားကေလးေတြကုိ တေန႔ ၀.၂၅ mgထက္ပုိမတုိက္သင့္ပါဘူး။ ၂ႏွစ္အထက္ကုိေတာ့ ၀.၅ မီလီဂရမ္၊ ၅-၆ႏွစ္ကေလးေတြကုိ ၁မီလီဂရမ္တုိက္ႏုိင္တယ္လုိ႔ညြန္ၾကားထားပါတယ္။ (ဗဟုသုတအျဖစ္ပါ)
သုေတသနတခုအရ၊ အသက္၆ႏွစ္မတုိင္မီမွာ ဖလုိရုိက္ေဆးေသာက္လာခဲ့ၾကတဲ့ကေလးေတြ fluorosis ျဖစ္ဖုိ႔အလားအလာမ်ားတယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္သြားဆရာ၀န္မ်ားဟာလည္း ကေလးရဲ႕သြားနဲ႔ခံတြင္းသန္႔ရွင္းမွဳအေျခအေန၊ သြားပုိးစားေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ေျခမ်ား-နည္း၊ စတဲ့အခ်က္ေတြေပၚမူတည္ျပီး တကယ္လုိအပ္လြန္းမွသာ ကေလးကုိဖလုိရုိက္ဓာတ္တုိက္ေစသင့္ပါတယ္။

ဖလုိရုိက္ဓာတ္ပါတဲ့သြားတုိက္ေဆးေတြသုံးတာနဲ႔လည္း သြားပုိးစားေရာဂါကုိထိထိေရာက္ေရာက္ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ အရင္ပုိ႔စ္ေတြမွာေျပာခဲ့ျပီးပါျပီ။ သတိထားရမွာက အဲလုိထိေရာက္မွဳရွိေအာင္ သြားတုိက္ေဆးထဲမွာ ဖလုိရုိက္ဓာတ္အမ်ားၾကီးထည့္ထားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မေတာ္တဆျဖစ္ျဖစ္၊ တမင္ျဖစ္ျဖစ္မ်ိဳခ်မိရင္ ေစာေစာကေျပာတဲ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြရဲ႕အႏၱရာယ္ခံစားရမွာျဖစ္လုိ႔ ကေလးေတြကုိ ေဆးထည့္ေပးရင္ ပဲျပဳတ္လုံးေသးေသးပမာဏဘဲထည့္ေပးဖုိ႔ သြားတုိက္ေဆးကုိမမ်ိဳခ်ေစဖုိ႔ သတိေပးဖုိ႔ကုိ ထပ္ျပီးအၾကံျပဳလုိက္ပါတယ္။
(မMaemieရဲ႕ေမးခြန္းကုိဒီပုိ႔စ္နဲ႔ေျဖလုိက္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ။ ကေလးေသာက္ေနရတဲ့ပမာဏနည္းနည္းမ်ားေနတယ္လုိ႔ထင္ပါတယ္)

ကုိးကား-Fluoride supplements useful but increase the risk of mild fluorosis
Ismail AT, Bandekar RE. Fluoride supplements and fluorosis: a meta-analysis. Community Dent Oral Epidemiol 1999;
27: 48-56